Η Βέρροια στα 1908

Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΙΟΡΔ. ΚΑΡΑΣΑΒΒΑ – Δημοσιογράφου – Ερευνητή,

Το 1909, στην Αθήνα, Πρωτεύουσα του Βασιλείου της Ελλάδος, κυκλοφόρησε ένα Βιβλίο – Οδηγός για την Μακεδονία. Συγγραφέας του ήταν ένας Γιατρός, ονόματι Ανδρέας Ι. Αρβανίτης, ο οποίος ήταν ταυτόχρονα και Γενικός Γραμματέας του Παμμακεδονικού Συλλόγου, που έδρευε στην Αθήνα (στην Οδό Ερμού 3). Το Βιβλίο φέρει τίτλο «Η Μακεδονία Εικονογραφημένη» και σαφώς, «Δύναται να χρησιμεύσει κάλλιστα ως οδηγός διά πάντα επιθυμούντα να επισκεφθή και περιέλθη την Μακεδονίαν», όπως σημειώνει χαρακτηριστικά στον Πρόλογό του ο Συγγραφέας του.
Το Βιβλίο, εκδόθηκε με κόκκινο εξώφυλλο, με εγχάρακτες παραστάσεις, της κεφαλής του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ημιπλαίσιο κόσμημα με άνθη, κι έναν πελαργό έτοιμο να επιτεθεί σε έναν βάτραχο. Το Βιβλίο «Η Μακεδονία Εικονογραφημένη» τυπώθηκε στην Αθήνα, το 1909, στο Τυπογραφείο της «Αυγής» του Αθανασίου Α. Παπασπύρου (Οδός Λέκα – Στοά Σιμοπούλου), κι επωλείτο από τα καταστήματα της ίδιας της επιχείρησης.
Το Βιβλίο του Ανδρέα Ι. Αρβανίτη «Η Μακεδονία Εικονογραφημένη», φέρει στο εσώφυλλό της την μορφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, έφιππου επί του Βουκεφάλα κι εφορμόντα. Αφιερώνεται δε, «Τοις Πεσούσι Γενναίοις Προμάχοις Του Μακεδονικού Αγώνος»! Συνεχίζει με την φωτογραφία του Παύλου Μελά, ενδεδυμένου την επίσημη στρατιωτική στολή του, μετά ξίφους, παραθέτει την ρήση του Στράβωνα «Ελλάς Εστί Και Η Μακεδονία», κι ολοκληρώνει με την φωτογραφία του Διαδόχου του Ελληνικού Θρόνου Κωνσταντίνου ενδεδυμένου την μεγάλη στολή. Ακολουθεί ο Πρόλογος του Συγγραφέως και ένα επίσης Προλογικό του Σημείωμα με τίτλο «Οι Νεότουρκοι Και Το Νέον Εν Τουρκία Καθεστώς», γραμμένο τον Δεκέμβριο του 1908, όπου και γίνεται κριτική στην (τότε) πολιτική κατάσταση της Τουρκίας.

Το Εσώφυλλο του Βιβλίου «Η Μακεδονία Εικονογραφημένη»

«Η Μακεδονία Εικονογραφημένη», κοσμείται από μεγάλο αριθμό φωτογραφιών των σπουδαιότερων πόλεων της Μακεδονίας, ηρωικών μορφών του Μακεδονικού Αγώνα, αρχαιολογικών ευρημάτων, φυσικών τοπίων. Το Βιβλίο χωρίζεται σε δύο ενότητες, στην Αρχαία Μακεδονία, όπου γίνεται μία ιστορική ανασκόπηση και παρουσιάζονται οι είκοσι μεγάλες επαρχίες του Αρχαίου Μακεδονικού Κράτους, και η «νυν» (1908) Μακεδονία μέσα από την περιγραφή βουνών, λιμνών, ποταμών, πόλεων, κωμοπόλεων, λιμένων, σιδηροδρόμων, αμαξιτών και ημιονικών οδών.
Σημαντικότατες πληροφορίες δίδονται σε ό,τι αφορά τις συγκοινωνίες και περιγράφονται με λεπτομέρειες τα λιμάνια, οι όρμοι, οι σιδηρόδρομοι με τα δρομολόγιά τους.
Ο Ανδρέας Ι. Αρβανίτης, στον Πρόλογό του, παραθέτει και κατάλογο με προηγηθείσες εκδόσεις, οι οποίες και τον βοήθησαν στην συγγραφή του Βιβλίου του. Πρόκειται για τα Έργα : «La grande Encyclopedie des sciences etc.», η «Γεωγραφία της Μακεδονίας» του Μ. Δήμιτσα, το «Οδοιπορικόν Μακεδονίας» του Ν. Σχινά, το «Ημερολόγιον Μακεδονικόν του 1908» του Διοικητικού Συμβουλίου του Παμμακεδονικού Συλλόγου, απ’ όπου προέρχονται και το σύνολο των φωτογραφιών, «L’ Imbroglio Macedonien» par Michel Paillates, η «Στρατιωτική Γεωγραφία» του Ε. Πίσσα, «La Question Macedonienne» par Edouard Engelhart.
Σε ό,τι αφορά τα γεωγραφικά όρια της Μακεδονίας, ο Α. Ι. Αρβανίτης, δηλώνει ότι είχε υπόψη του τρεις Χάρτες της Μακεδονίας, δηλαδή των Ερ. Κειπέρτου, Μ. Χρυσοχόου και του Αυστριακού Γεωγραφικού Ινστιτούτου, επισημαίνοντας ωστόσο ότι «Υπάρχουσι διαφοραί ως προς την τοποθεσίαν και ονομασίαν των Χωρίων».
Στο τέλος του Βιβλίου, πριν τον Αλφαβητικό Πίνακα των Περιεχομένων, υπάρχει εντός «στρογγυλού πλαισίου η φωτογραφία του Συγγραφέως Ανδρέα Ι. Αρβανίτη, ενώ αμέσως μετά τον συγκεκριμένο πίνακα, έχει επικολληθεί «Πρόχειρος Οδοιπορικός Χάρτης της Μακεδονίας περιλαμβάνων τας πόλεις, κώμας, σιδηροδρόμους και αμαξιτούς δρόμους».
Στο οπισθόφυλλο του Βιβλίου «Η Μακεδονία Εικονογραφημένη», υπάρχει, εγχάρακτη η διπλή όψη ενός αρχαίου νομίσματος, με μία κεφαλή (του Αλέξανδρου;) και μία καθήμενη μορφή (;). Υπάρχει επίσης η ένδειξη «ΦΡ.4», η οποία πιθανόν να αναφέρεται στην τιμή του Βιβλίου.


Βέρροια – Η Μπαρμπούτα

Στο Βιβλίο του Ανδρέα Ι. Αρβανίτη, «Η Μακεδονία Εικονογραφημένη» υπάρχουν αναφορές για την Ημαθία της αρχαιότητας, την Βέρροια, την Νάουσα (και Νιάουστα και Κίτιον), Γιδά (Αλεξάνδρεια), το Βέρμιον Όρος, και τον Αλιάκμονα Ποταμό.
Η πρώτη αναφορά για την Βέρροια, γίνεται στο κομμάτι που αφορά την Ημαθία, στο επιμέρους κεφάλαιο για την Αρχαία Μακεδονία (σελ.18).
Η Βέρροια αναφέρεται ως πόλη της Ημαθίας, στην οποία όμως εντάσσονται και οι πόλεις Έδεσσα (ή Αιγαί ή Βοδενά), Κίτιον (Νιάουστα), Σκύδρα, Μίεζα. Για δε την Ημαθία, ο Συγγραφέας μας πληροφορεί ότι «παλαιόθεν ωκείτο υπό των Πελασγών».
Σε ό,τι αφορά την γεωγραφική θέση της Βέρροιας, πληροφορούμαστε ότι αυτή βρίσκεται στις υπώρειες του Βερμίου Όρους, σε αρκετό ύψος, και ότι «υπήρξεν επισημοτάτη εν τη αρχαιότητα και κατοικήθη υπό των εκ Θράκης Φρυγών».
Μία ακόμη πληροφορία, ιστορικού περιεχομένου, που ωστόσο γεννά ερωτήματα ως προς τις χρησιμοποιηθείσες πηγές του Συγγραφέως, μαρτυρεί, ότι «την Βέρροια οι Αθηναίοι εν αρχή του Πελοποννησιακού πολέμου καταλαβόντες παρέδωσαν τω συμμάχω βασιλεί Περδίκκα τω Β’»(!;)…
Δύο φωτογραφίες της Βέρροιας φιλοξενεί στο Βιβλίο του «Η Μακεδονία Εικονογραφημένη» ο Α. Ι. Αρβανίτης. Η πρώτη (σελ.91), δείχνει ένα τοπίο φυσικής ομορφιάς, στην περιοχή της Μπαρμπούτας, με τον ρέοντα Τριπόταμο, γέφυρα με κάγκελα, πλατάνια υπερμεγέθη, κεραμιδοσκεπείς κατοικίες μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής, τον μιναρέ ενός μουσουλμανικού τεμένους, και στο βάθος τον λόφο όπου αργότερα θα χτιστεί ο ναός του Προφήτη Ηλία! Η δεύτερη (σελ.169), είναι «τραβηγμένη» από χαμηλά, από την κοίτη του Τριποτάμου, και δείχνει την οργιώδη βλάστηση του τοπίου, ένα μέρος της Εβραϊκής Συνοικίας, τον Βυζαντινό Πύργο (όπου και εστιάζεται το πλάνο), και την κορυφή του Πύργου του Ρολογιού. Η συγκεκριμένη φωτογραφία έχει μεγάλη ιστορική σημασία, καθότι – κι αν υποθέσουμε ότι η φωτογραφία τραβήχτηκε το 1908 – τότε πρέπει να είναι αν όχι η τελευταία, αλλά μία από τις τελευταίες, που δείχνουν τον Βυζαντινό Πύργο (πίσω από το τότε Τουρκικό Διοικητήριο και νυν Δικαστικό Μέγαρο), όρθιο, αφού είναι βέβαιον ότι εκείνη την χρονιά (το 1908), ο Πύργος κατεδαφίστηκε με εντολή του νέου στρατιωτικού καθεστώτος των Νεοτούρκων…


Βέρροια – Ο Βυζαντινός Πύργος

Περισσότερα στοιχεία για την Βέρροια μας παρέχει το ομώνυμο λήμμα (σελ.92-93), στο επιμέρους κεφάλαιο της «Νυν Μακεδονίας». Έτσι, πληροφορούμαστε ότι οι Τούρκοι την αποκαλούν «Καραφέρια». Ότι βρίσκεται στις ανατολικές υπώρειες του Βερμίου Όρους (το οποίο ονομάζεται και Δόξα), στα νότια της Έδεσσας και στα αριστερά (όπως εκβάλλεται) του Αλιάκμονος.
Πληροφορούμαστε επίσης ότι η πόλη είναι αρχαιοτάτη και κτίσθηκε από την Νύμφη Βέρροια, Κόρη του Βέρητος, ο οποίος ήταν Γιος του Μακεδόνα.
Σύμφωνα με τα τελευταία στατιστικά στοιχεία που είχε στην διάθεσή του ο Συγγραφέας του Βιβλίου, η Βέρροια είχε (το 1908) 13.000 Κατοίκους, από τους οποίους 8.000 ΕλληνοΜακεδόνες, όπως τους χαρακτηρίζει, και οι υπόλοιποι 5.000 Οθωμανοί και Εβραίοι.
Η Βέρροια ήταν τότε Πρωτεύουσα της Υποδιοίκησης (με Έδρα της Διοίκησης την Θεσσαλονίκη) και Έδρα του Έλληνα Μητροπολίτη Βερροίας και Ναούσης. Υπενθυμίζει δε ότι στην Βέρροια κήρυξε το Ευαγγέλιον ο Απόστολος Παύλος κι ότι στην πόλη σώζονται Βυζαντινές Εκκλησίες και Ιστορικά Κειμήλια.
Κειμένη σε υψηλή και τερπνή, κατά τον Συγγραφέα, θέση η Βέρροια διαρρέεται υπό των κατερχομένων από το Βέρμιον υδάτων και απέχει 7 ώρες (πεζή) από την Έδεσσα (Βοδενά), 12 ώρες από την Θεσσαλονίκη και 2 ώρες από τον Αλιάκμονα.
Παράγει δε, δημητριακά, ρύζι, βαμβάκι, λινάρι, οπωρικά, σταφύλια και εξαιρετικά, όπως σημειώνεται, ρόδια. Εκτρέφει δε πρόβατα, κατσίκια και άλογα.
Στην Επαρχία Βερροίας υπάρχουν (στα 1908) 4 Ελληνικά Κλωστήρια, υδροκίνητα, που καταναλώνουν 650.000 οκάδες βαμβάκι, 26 Αλευρόμυλοι, που παράγουν 8.000.000 οκάδες αλεύρι, 9 Σησαμοτριβεία, που παράγουν 150.000 οκάδες σησαμέλαιου ετησίως, 3 Εριουργεία, 5 Πριονιστήρια, υδροκίνητα, και 11 Οινοπνευματοποιεία. Η Επαρχία παράγει ετησίως 1.000.000 οκάδες κρασί και 150.000 οκάδες ρακής, όπου το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής προέρχεται από την Νιάουστα.
Η Βέρροια, λόγω του ότι διέρχονται από αυτήν οδοί από το Καϊλάριον (Πτολεμαΐδα), την Λάψιστα Ορεστιάδος (Ανασελίτσα, μεταξύ Καστοριάς και Γρεβενών), την Σιάτιστα, τα Γρεβενά, την Κοζάνη και τα Σέρβια, την καθιστά σπουδαίο εμπορικό κέντρο.
Σημειώνεται, επίσης, ότι η Βέρροια έχει «καλάς οικοδομάς», «ευθείας οδούς», καθώς και ξενοδοχεία, εστιατόρια και καφενεία. Η δε Ελληνική Κοινότητα της πόλης διατηρεί Ημιγυμνάσιον, Αστική Σχολή, Παρθεναγωγείο, Νηπιαγωγεία με 1026 Μαθητές και Μαθήτριες (1908).
Μερικά ακόμη στατιστικά στοιχεία συμπληρώνουν την εικόνα της Υποδιοίκησης Βερροίας και μας πληροφορούν ότι σ’ αυτήν περιλαμβάνονται (συνολικά και εν έτει 1908) 30.571 Έλληνες και 6.522 Οθωμανοί, ενώ τα Ελληνικά Σχολεία είναι 43, οι Δάσκαλοι και οι Δασκάλες 65, οι Μαθητές και οι Μαθήτριες 2.475.
Στο ίδιο λήμμα για την Βέρροια ο Συγγραφέας μας πληροφορεί ότι στην πόλη υπάρχουν 3.000 Μικροβλάχοι, όπως τους ονομάζει χαρακτηριστικά, και οι οποίοι διακρίνονται – σημειώνεται, επίσης, με έμφαση – για τα ελληνικότατα φρονήματά τους, μεταβαίνουν κάθε καλοκαίρι στο Χωριό Σέλι, στο Βέρμιο Όρος, δυτικά της Βέρροιας, όπου παραμένουν επί μήνες οικογενειακώς και ακολουθούμενοι και από Δασκάλους χάριν της μόρφωσης των παιδιών τους. Το «εαρινό», όπως χαρακτηρίζεται, χωριό Σέλι απέχει από την Βέρροια 6 ώρες (πεζή) και από την Νιάουστα 3 ώρες.

Ξεχωριστό κεφάλαιο αφορά στις Συγκοινωνίες, όπου ο Ανδρέας Ι. Αρβανίτης, παρέχει πλήθος πληροφοριών για όποιον επιθυμούσε να ταξιδέψει στη Μακεδονία εκείνη την περίοδο.
Την Βέρροια την συναντάμε στα κάτωθι δρομολόγια (αμαξιτών και ημιονικών οδών) :
• Οδός Αμαξιτός από Σερβίων εις Βέρροιαν, συνδέουσα Σέρβια – Γέφυραν Αλιάκμονος – Κεβίρ Τεκέ – Κετσιλέρ – Τζιτζιλέρ – Καρατζαλάρ (δυτικώς του Όρους Σκοπού) – Ακμπουνάρ – Τσακιρλή – Ουσκιουπλάρ – Σαϊνλάρ – Ερνεβεσλή – Δορταλή – Κοσελέρ – Ισμαϊλλάρ – Σοφουλάρ – Τζοβαβλήν – Κουτσούκ – Ουμουρλή – Σαλιχλέρ – Χάνι Βρωμοπήγαδου – Βέρροιαν (188 μ. ύψους).
• Οδός Αμαξιτός από Κοζάνης εις Βέρροιαν, συνδέουσα Κοζάνην – Μήλιου Τσιφλίκι – Καρατζαλάρ – Ακμπουνάρ, κλπ. Ως άνω, μέχρι Βερροίας.
• Μία πληροφορία, αναφορικά με τις μετακινήσεις των Τουρκικών Στρατευμάτων στον Πόλεμο του 1897, εντάσσεται μέσα στο κεφάλαιο για τις συγκοινωνίες. Συγκεκριμένα αναφέρεται ότι οι Τούρκοι στον Πόλεμο του 1897 εξαπέστειλαν κατά της Ελλάδας τα εδρεύοντα στο Μοναστήρι και στην Θεσσαλονίκη στρατεύματά τους σιδηροδρομικώς μέχρι των Σταθμών Σόροβιτς και Βερροίας. Και τα μεν από το Σόροβιτς στρατιωτικά τμήματα ακολούθησαν την αμαξιτή οδό Καϊλαρίου – Κοζάνης – Γρεβενών, τα δε εκ Βερροίας ακολούθησαν την αμαξιτή οδό Βερροίας – Σερβίων – Ελασσώνος, ενώ τα Τουρκικά Στρατεύματα επικοινωνούσαν διά της αμαξιτού οδού Γρεβενών – Δημενίτσης – Δισκάτης – Ελασσώνος ή Δισκάτης – Σερβίων (Καριτάδες) – Ελασσώνος.
• Οδός Αμαξιτός από Βερροίας εις Θεσσαλονίκην, συνδέουσα Βέρροιαν – Ταραμόν – Μικρόν Κούζι – Σταυρόν – Καβάσιλα – Σκυλίτσι – Τερχοβίσταν – Ρέσαν – Γιδά – Σχινά – Παλαιοχώρι – Λιανιβέρ – Πλατύ – Γέφυραν Λουδίου – Ζορμπά (αμαξιτόν οδόν Γιαννιτσών-Θεσσαλονίκης) – Ιλιτζίκι – Ιγγλις – Σαρίτσι – Γέφυραν Αξιού – Τοψήν – Καβακλή – Λεύκα – Σαμλί – Αραπλί – Θεσσαλονίκην.
• Επίσης, Οδός από Μυλοβού διά Συναφούρ – Τρικάλων – Καρυάς – Πλατέος – Γεφύρας Λουδίου Ποταμού, συνδεομένη μετά της αμαξιτού οδού Βερροίας – Θεσσαλονίκης.
• Και Οδός Αμαξιτός από Γιαννιτσών δι’ Αλακλής (Πέλλα, Άγιοι Απόστολοι) – Τσέκρη – (μεθ’ ό ενούται μετά της εκ Βερροίας εις Θεσσαλονίκην Αμαξιτού Οδού) – εις Θεσσαλονίκην.
• Ημιονική Οδός, συνδέουσα Βέρροιαν – Μέτσι – Διαβατά – Κολούραν – Ραψομανίκαν – Ποζαρίτη – Λουτρόν – Καψοχώρι – Γιδά – Κορυφήν – Τρίκαλα – Κάλιανην (εξ ής διακλάδωσις εις Κλειδίον – Μηλοβόν) – (διά λέμβου) – Γιαντζίδα – Κουλακιάν.
• Οδός από της Αμαξιτού Οδού Θεσσαλονίκης – Γιαννιτσών και Βέρροιας και από της Γεφύρας του Αξιού, συνδέουσα Μεντεσελήν – Δαουτσάν – Μπόζιτσαν – Πέτροβον – Μπαμπάκιοϊ – Ασικλάρ – Γουμέντσαν.
• Ημιονική Οδός αρκτικώς της Βερροίας, συνδέουσα Βέρροιαν – Μονοσπίτι – Αγίαν Μαρίναν – Γιάντσισταν – Σερβοχώριον – Βέτσιστα – Γέφυραν Φουντούκι – Νεοχώριον (Γενίκιοϊ) – Πλάσναν – Βρέζιου – Κρουσάρι – Γιαννιτσά.
• Οδός, εν μέρει αμαξιτός, συνδέουσα Βέρροιαν – Κριβατά – Τουρκοχώριον – Διαβόρτσα – Χωροπάνι – Νιάουσταν (329 μ. ύψους).
• Ημιονική Οδός, συνδέουσα Βέρροιαν – Τσόρνοβο – Αρκουδοχώρι – Νιάουσταν.
• Ημιονική Οδός, άνω του Καϊλαρίου, συνδέουσα Φραγκότσι – Σέλι – Κωστοχώρι – Τουρκοχώριον – Βέρροιαν.
• Οδός Ημιονική (από Αμαξιτού Οδού Κοζάνης – Βερροίας), συνδέουσα Δορταλή – Ξηρολείβαδον (1532-1212 μ. ύψους) – Χάνι Βρωμοπήγαδου – Βέρροιαν. [Εδώ σημειώνεται ότι οι συγκεκριμένοι δρόμοι, που διέρχονται από τις στενές και δύσβατες παρόδους του Σελίου και του Ξηρολειβάδου, λόγω κυρίως χιονόπτωσης, δύναται να παρακωλυθεί η συγκοινωνία από δυσμάς της Πεδιάδας της Εορδαίας (Καϊλαρίον) με την προς ανατολάς Πεδιάδας της Ημαθίας (Βερροίας κλπ.)].
***
Σε ό,τι αφορά το Σιδηροδρομικό Δίκτυο της εποχής, η Βέρροια είναι ενταγμένη στην σιδηροδρομική γραμμή Θεσσαλονίκης – Μοναστηρίου.
Συγκεκριμένα, από την Θεσσαλονίκη αναχωρούν εκείνη την εποχή (1908-1909) τρεις αμαξοστοιχίες, οι οποίες και αντιστοιχούν σε ισάριθμες σιδηροδρομικές γραμμές.
Πιο αναλυτικά, η αριστερή σιδηροδρομική γραμμή αρχομένη εκ Θεσσαλονίκης λήγει εις Μοναστήριον (Βιτώλια) και συνδέει τις εξής Πόλεις και Χωρία : Θεσσαλονίκην – Τεκελί – Κιρτζιλάρ – Λιανιβέρ – Γιδάν – Βέρροιαν – Νιάουσταν – Βερτεκόπην – Έδεσσαν (Βοδενά) – Βλάδοβον – Οστροβον – Σόροβιτς – Εξή Σου – Μπάνιτσαν – Φλώριναν – Κιναλή – Μοναστήριον. Η απόσταση Θεσσαλονίκης – Μοναστηρίου καλύπτει 220 χιλιόμετρα, το πλάτος μεταξύ των τροχών της αμαξοστοιχίας είναι 1,44 μέτρου, και η διάρκεια του ταξιδιού φτάνει τις 10 ώρες (παρά 5 λεπτά).
Ο Συγγραφέας του Βιβλίου «Η Μακεδονία Εικονογραφημένη» προνόησε ώστε οι Αναγνώστες του να έχουν την πληρέστερη εικόνα, εάν και εφόσον σχεδίαζαν να ταξιδέψουν στην τότε (1909), ακόμη, Τουρκοκρατούμενη Μακεδονία, για τούτο παραθέτει και Πίνακες Δρομολογίων (σελ.193) και Τιμολογίου (σελ.194).
Τα Δρομολόγια έχουν διαφορετική ώρα αναχώρησης / άφιξης το Καλοκαίρι και τον Χειμώνα. Σύμφωνα, πάντως, με τον δημοσιευμένο πίνακα η Αμαξοστοιχία (Μικτός Συρμός) Αρ. 422 (κυκλοφορεί καθημερινά), αναχωρεί από την Θεσσαλονίκη στις 7.25’ (πρωί), στην Βέρροια κάνει στάση στις 9.56’ (πρωί) και φτάνει στο Μοναστήρι στις 5.20’ (απόγευμα). Η δε Αμαξοστοιχία (Μικτός Συρμός) Αρ. 421 (κυκλοφορεί καθημερινά) αναχωρεί από το Μοναστήρι στις 8.15’ (πρωί), στην Βέρροια κάνει στάση στις 3,42’ (απόγευμα) και φτάνει στην Θεσσαλονίκη στις 6.00’ (απόγευμα). Και οι δύο Αμαξοστοιχίες, κατά την άνοδο και κάθοδό τους, σταματούν για κάποιο χρονικό διάστημα στο Χωριό Λιανιβέρ, ανάμεσα Κιρτζιλάρ και Γιδά.
Σε ό,τι αφορά το Τιμολόγιο Μεταφοράς Επιβατών του Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης – Μοναστηρίου, δίνονται και πάλι ακριβείς πληροφορίες. Επισημαίνεται ότι η Τιμή των θέσεων αντιστοιχεί σε Χρυσά Γρόσια και υπενθυμίζεται ότι 1 Λίρα Τουρκίας ισοδυναμεί με 100 Γρόσια. Για όσους μεν ταξιδεύουν από Θεσσαλονίκη για Μοναστήρι το εισιτήριο για την Βέρροια (από την Θεσσαλονίκη) στην Α’ Θέση τιμάται 33 Γρόσια, στην Β’ Θέση 24 Γρόσια και στην Γ’ Θέση 15 Γρόσια. Για όσους δε ταξιδεύουν από Μοναστήρι για Θεσσαλονίκη το εισιτήριο για την Βέρροια (από το Μοναστήρι) στην Α’ Θέση τιμάται 73 Γρόσια και 30 Παράδες, στην Β’ Θέση 53 Γρόσια και 20 Παράδες και στην Γ’ Θέση 33 Γρόσια και 20 Παράδες. Στις Παρατηρήσεις του ίδιου πίνακα υπενθυμίζεται ότι έκαστος Επιβάτης δικαιούται να φέρει δωρεάν αποσκευές βάρους έως 30 κιλά. Τα δε Παιδιά ηλικίας 3-7 ετών πληρώνουν μισό εισιτήριο, ενώ δικαιούνται να φέρουν δωρεάν αποσκευές βάρους έως 20 κιλά.
***
Ο Ανδρέας Ι. Αρβανίτης, Συγγραφέας του Βιβλίου «Η Μακεδονία Εικονογραφημένη», παρέδωσε ένα πραγματικά σπουδαίο βιβλίο στο αναγνωστικό κοινό της εποχής του (1909) βοηθώντας έτσι, σημαντικά, να γνωρίσουν οι Έλληνες της Ελεύθερης Ελλάδας την Μακεδονία. Όπως σημείωνε, χαρακτηριστικά, στον πρόλογό του «Νομίζομεν δε καθήκον επιβεβλημένον εις πάντα δυνάμενον εκ της ελευθέρας Ελλάδος να επισκεφθή την Μακεδονίαν και εκ του πλησίον γνωρίση αυτήν. (…) Μία επίσκεψη εις Μακεδονίαν είνε ού μόνον έργον πατριωτικόν αλλά και ευχάριστος υπό πάσαν έποψιν.»!… Αυτά σε επίπεδο προτροπής. Στις 15 Αυγούστου 1909 εξεράγη στο Γουδί Στρατιωτικό Κίνημα, που δρομολόγησε ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις. Το 1909 δεν ήταν πλέον μακριά από το 1912…

• Το Βιβλίο του Ανδρέα Ι. Αρβανίτη «Η Μακεδονία Εικονογραφημένη» (Αθήνα 1909) ανήκει στις Συλλογές του Μουσείου Εκπαίδευσης Βέρροιας. Είναι δε Δωρεά της Ελισάβετ Καρακωστή – Ματοπούλου στη Μνήμη του Μερκουρίου Καρακωστή.

Μοιράσου το άρθρο:

Social Circle

X